Vandaag komt het grootste nieuws uit de Zuidelijke Kaukasus.
Hier zweren Rusland en Iran het ontluikende vredes- en handelsverbond tussen Armenië en Azerbeidzjan te ontmantelen, waarbij zij de door de VS bemiddelde Zangezur-corridor zien als een directe bedreiging voor hun belangen. Beide landen geven te kennen dat zij het project met alle mogelijke middelen zullen stoppen, inclusief het gebruik van militair geweld.

Armenië en Azerbeidzjan, die decennialang verwikkeld waren in oorlog om Nagorno-Karabach, hebben stappen gezet om de vijandelijkheden te beëindigen, met een voorlopig vredesakkoord dat in Washington werd ondertekend. Het akkoord effent de weg voor wederzijdse erkenning van grenzen en de aanleg van de Zangezur-corridor, een transportroute beheerd door een derde partij die door Zuid-Armenië loopt en het vasteland van Azerbeidzjan verbindt met zijn exclave Nachitsjevan en verder naar Turkije. Voor Azerbeidzjan vervangt de corridor de afhankelijkheid van Iraans grondgebied voor contact met Nachitsjevan, waardoor Iran buitenspel wordt gezet in een rol die het jarenlang gebruikte om druk uit te oefenen op Azerbeidzjan. Voor Iran betekent het project dat zijn invloed in de Zuidelijke Kaukasus volledig wordt gemarginaliseerd, en dat bovendien de toegang tot de Armeense grens, die essentieel is voor landroutes naar regionale markten en de Zwarte Zee, wordt afgesneden.

Het vormt ook een bedreiging voor de gasleiding Iran-Armenië en de bijbehorende gas-voor-elektriciteitruil, die pijlers zijn geweest van Teherans economische invloed richting het noorden. Door Azerbeidzjan en Armenië een directe route te geven die volledig buiten Iraans grondgebied omgaat, ondermijnt de corridor een van Irans laatste strategische steunpunten in de regio.

Teheran heeft inmiddels verklaard dat het de bouw van de Zangezur-corridor zal blokkeren, met of zonder Russische steun. Senior-adviseur van de Opperste Leider, Ali Akbar Velayati, noemde het idee dat de VS de route voor 99 jaar zouden verhuren aan een particulier militair bedrijf onmogelijk en waarschuwde dat het een kerkhof zou worden voor Trumps huurlingen.


Iran heeft al militaire oefeningen gehouden aan zijn noordwestelijke grens om zijn bereidheid tot ingrijpen te onderstrepen, en mogelijk zelfs militaire actie te ondernemen tegen Armenië, Azerbeidzjan en ieder die de aanleg van de corridor ondersteunt. Nu het vredeskader tussen Armenië en Azerbeidzjan echter bijna voltooid is en de aanleg van de Zangezur-corridor dreigt het nut van Russische vredestroepen weg te nemen, begint Moskou tegenwicht te bieden, ondanks dat het nog steeds vastzit in Oekraïne.


Rusland is nu een humanitaire missie in Armenië begonnen om hulp te bieden aan ontheemde Armeniërs uit Nagorno-Karabach, een zet die bedoeld is om populariteit terug te winnen bij het Armeense publiek en tegelijk de Armeense regering eraan te herinneren dat Rusland zijn rol en invloed in de regio niet zal opgeven. De actie draagt ook een verkapte waarschuwing in zich: dat Moskou nog steeds netwerken en aanwezigheid in Armenië heeft die het zou kunnen inzetten om druk uit te oefenen op de regering. Dit staat in scherp contrast met Rusland’s eerdere passiviteit, waarbij het er niet in slaagde Armenië te verdedigen, zowel vóór als tijdens de oorlog in Oekraïne, om vervolgens te protesteren toen Armenië elders garanties zocht.

Opmerkelijk is dat Rusland en Iran hun militaire samenwerking in de Zuidelijke Kaukasus verdiepen, waarmee zij gezamenlijke kracht tonen tegenover twee buren die hun invloed proberen af te schudden. In de Kaspische Zee hebben zij zojuist de Casarex 2025-marine- en amfibische oefeningen afgerond, waarbij oorlogsschepen, raketboten en destroyers gezamenlijk opereerden. Hoewel officieel als defensief gepresenteerd, tonen deze oefeningen capaciteiten die ook offensief kunnen worden ingezet. Regionale analisten waarschuwen nu voor scenario’s waarbij Russische troepen die al in Armenië gestationeerd zijn strategische grensovergangen innemen, of waarbij Russische inlichtingendiensten separatistische groepen financieren en bewapenen, waarmee hetzelfde draaiboek als in Oekraïne en Georgië wordt herhaald. Amfibische landingen of raketaanvallen vanuit de Kaspische Zee zouden kustinfrastructuur kunnen treffen, terwijl Iraanse troepen vanuit het zuiden oprukken, waardoor de nog prille vriendschap tussen Armenië en Azerbeidzjan gedwongen wordt een gezamenlijke verdediging te voeren tegen twee grote regionale mogendheden tegelijk.

Al met al heeft de aansluiting van Armenië en Azerbeidzjan onder een door de VS gesteund handels- en transitovereenkomst Rusland en Iran gedwongen zich te verzoenen met het verdwijnen van hun invloed in de Zuidelijke Kaukasus. Voor Iran betekent de corridor een strategische omleiding die het buitensluit van regionale doorvoer en zijn energieleverage ondermijnt; voor Moskou betekent het het verlies van opnieuw een voormalige cliënt aan door het Westen gesteunde integratie. Hun gezamenlijke militaire oefeningen en harde retoriek suggereren dat, ondanks alle diplomatieke vooruitgang tussen Azerbeidzjan en Armenië, de Zangezur-corridor nog steeds het brandpunt kan worden van een nieuwe confrontatie, waarbij de vrede zelf het doelwit wordt.

Opmerkingen