.svg){kind=small}
Vandaag komt het grootste nieuws van de zuidelijke Russische flank.
Hier zijn Russische troepen in hoogste staat van paraatheid gebracht, omdat Armenië en Azerbeidzjan, vijanden door decennia van oorlog, zich nu voorbereiden om een vredesakkoord te ondertekenen dat hun betwiste grens zou kunnen omvormen tot een gezamenlijke levenslijn voor veiligheid. Deze plotselinge toenadering komt niet voort uit vriendschap, maar uit de gedeelde vijand die Rusland is geworden.
Onlangs ontmoetten de presidenten van Azerbeidzjan en Armenië elkaar in Washington, waar zij een voorlopig akkoord ondertekenden dat zou kunnen dienen als basis voor een formeel en definitief vredesverdrag tussen de twee landen. Het memorandum bevat onderlinge erkenning van elkaars soevereiniteit, afstand van territoriale aanspraken, demilitarisering van de grens en de oprichting van de Zangezur-corridor die Azerbeidzjan verbindt met zijn exclave in Armenië. De Zangezur-corridor blijft onder Armeense soevereiniteit, maar zal worden beheerd door een door de VS geleide particuliere militaire onderneming die toezicht houdt op de aanleg van energielijnen en wegennetwerken, waarbij infrastructuurontwikkeling wordt gecombineerd met ingesloten particuliere veiligheid door een derde partij. Voor beide landen betekent dit de meest ingrijpende breuk met decennia van diepgewortelde vijandigheid sinds het begin van het conflict rond Nagorno-Karabach.
Armenië en Azerbeidzjan hebben sinds de val van de Sovjet-Unie gevochten om de regio Nagorno-Karabach en de omliggende districten, met twee oorlogen, een eenzijdig offensief en schermutselingen in de afgelopen decennia die tienduizenden levens hebben geëist en hele gemeenschappen hebben verdreven.
Het geschil draaide om de controle over een Armeense meerderheidseenclave in Azerbeidzjan, die in 1991 de onafhankelijkheid uitriep, en om een Armeense landbrug met de afgescheiden republiek na de overwinning in de oorlog van Nagorno-Karabach in 1992.
De overwinningen van Azerbeidzjan in 2020 en 2023 maakten later een einde aan de Armeense militaire aanwezigheid daar, waardoor de enclave werd ontbonden en alle gebieden terugkeerden onder Azerbeidzjaanse controle. Het nieuwe vredesakkoord sluit dit hoofdstuk in feite af door grenzen vast te leggen en formeel een einde te maken aan het territoriale geschil tussen de twee landen.
Voor Armenië betekent het akkoord een breuk met de mislukte Russische veiligheidsgaranties, waar het ooit afhankelijk van was via de Collectieve Veiligheidsverdragsorganisatie en de aanwezigheid van Russische troepen in Gjoemri. Armenië zag hoe Rusland passief bleef tijdens de conflicten van 2020 en 2023, niet in staat om in te grijpen vanwege zijn overbelasting en uitputting door de oorlog in Oekraïne. De vrees is dat Armenië zonder nieuwe garanties kan uitkomen in een Syrisch scenario, waarbij buitenlandse machten profiteren van Rusland’s afleiding in Oekraïne.
Met Russische troepen die al in de regio gestationeerd zijn, vreest Armenië ook een herhaling van het Georgische scenario, waarbij Russische troepen directe controle nemen over bepaalde gebieden om het land in Moskou’s invloedssfeer vast te houden. Door een door de VS beheerde corridor in het vredeskader te verankeren, krijgt Armenië een afschrikkende aanwezigheid en een Westers economisch belang.
Voor Azerbeidzjan weerspiegelt het akkoord frustratie over Moskou’s onwil om het als een volledig onafhankelijk land te behandelen. Russische functionarissen hebben recent de soevereiniteit van Azerbeidzjan in twijfel getrokken, en incidenten zoals de Russische raketaanval op zijn ambassade in Kyiv en het neerhalen van Azerbeidzjaanse vliegtuigen in het Russische luchtruim hebben de perceptie van vijandigheid versterkt.
Azerbeidzjan vreest ook een Georgisch scenario, waarbij Russische troepen onder het voorwendsel van vredeshandhaving al langs de grens gestationeerd zijn. Door de Zangezur-corridor onder Amerikaans beheer te plaatsen, krijgt Azerbeidzjan zowel strategische bescherming als een directe verbinding met Turkije en andere bondgenoten.
Al met al zien beide landen het akkoord als een weg naar militaire en economische onafhankelijkheid van Moskou, waarbij de corridor voorspelbare transitrechten, integratie in bredere handelsnetwerken en sterkere banden met het Westen biedt. Militair gezien zal het verwijderen van Russische militaire bases aan de grens de Russische dreiging voor Azerbeidzjan aanzienlijk verminderen, evenals dat Armenië een volledige terugtrekking kan eisen vanwege hun overbodigheid.
Het particuliere militaire bedrijf dat de Zangezur-corridor beheert, zou in de praktijk kunnen dienen als een vredesmacht die economische en infrastructurele projecten overziet die zowel Armenië als Azerbeidzjan ten goede komen. De route creëert een wederzijds belang in stabiliteit, aangezien elke verstoring zowel de economieën als de reputaties van beide landen zou schaden, terwijl Westerse economische belangen in feite dienen als veiligheidsgaranties tegen grootschalige militaire operaties van buitenaf. Dit is meer dan een symbolische handdruk tussen voormalige vijanden; het is een strategische herschikking die een decennia-oud geschil zou kunnen oplossen en de machtsbalans in de Zuidelijke Kaukasus kan herschikken op een manier die Rusland zich niet kan veroorloven.
.jpg)
Opmerkingen