Het is officieel: Rusland zit in het Stenen Tijdperk, nu betalingen bevroren zijn en machines met tarwe worden gekocht

Vandaag komt het belangrijkste nieuws uit de Russische Federatie.

Hier kampt Rusland met een snel verslechterend tekort aan harde valuta, doordat dalende olie-inkomsten en grote druk op het exportsysteem diep in de reserves snijden. Als reactie voert Moskou opnieuw buitenlandse handelsruil in, waarbij economische praktijken uit het stenen tijdperk en tactieken uit de post-Sovjet-economische instorting worden herleefd in een wanhopige poging om de invoer op gang te houden.

In de afgelopen weken hebben grote internationale media, waaronder Reuters, El País en de Kyiv Independent, bevestigd dat Rusland ruilhandel voor internationale handel opnieuw heeft ingevoerd. De gerapporteerde deals betreffen het ruilen van grondstoffen zoals tarwe en vlas tegen Chinese auto’s, bouwmaterialen en huishoudelijke apparaten, met tot nu toe ten minste acht gedocumenteerde transacties.

Deze regelingen zijn gedetailleerd en formeel in plaats van geïmproviseerd. Ze worden ondersteund door een handleiding van 14 pagina’s uitgegeven door het Russische Ministerie van Economie, waarin bedrijven worden geïnstrueerd hoe ze goederen-voor-goederencontracten kunnen structureren, bankkanalen kunnen omzeilen en de waarde via fysieke leveringen in plaats van geld kunnen verrekenen.

De reden dat Rusland dit nu doet, ligt in de olie-geldcrisis die het economische landschap van het land hervormt, omdat dalende olie-inkomsten rechtstreeks leiden tot een tekort aan de harde valuta waarop Rusland afhankelijk is voor het betalen van import. In de afgelopen maanden zijn zeetransporten van ruwe olie via belangrijke havens zoals Primorsk en Ust-Luga scherp gedaald, waarbij Primorsk daalde van de gebruikelijke negen tot tien tankers per week naar slechts drie, en Ust-Luga van ongeveer twaalf tot dertien tankers naar zeven of acht. Amerikaanse beperkingen op de schaduwvloot van Rusland hebben het aantal beschikbare tankers verminderd en de exportcapaciteit verder beperkt. Urals-olie wordt ook verhandeld met forse kortingen van meer dan twintig dollar onder Brent, waardoor het inkomensgat van Rusland nog groter wordt.

Met wereldwijde olieprijzen die dalen tot ongeveer 63 dollar per vat voor Brent en ongeveer 58 dollar voor WTI, terwijl de markten rekening houden met een mogelijke wapenstilstand in Oekraïne, zijn de netto-inkomsten van Rusland per vat nog verder gedaald. Deze daling, gecombineerd met lagere exportvolumes en bredere Urals-kortingen, heeft ervoor gezorgd dat de olie- en gasinkomsten van de overheid in november ongeveer 35 procent lager zijn dan vorig jaar en meer dan 20 procent lager over de eerste elf maanden van het jaar.

Naarmate deze inkomsten dalen, worden banken binnen en buiten Rusland terughoudender om betalingen gelinkt aan Rusland te verwerken, en veel buitenlandse partners weigeren roebels te accepteren vanwege beperkingen op de valutaomzetting en het risico dat het aanhouden van Russische activa hen blootstelt aan sancties of toekomstige financiële controle. Deze combinatie van zwakke olie-inkomsten en beperkte toegang tot mondiale financiële infrastructuur creëert een situatie waarin Rusland moeite heeft om voor import te betalen, zelfs wanneer het dat wil, omdat de benodigde valuta schaars, moeilijk over te maken en zwaar gecontroleerd is. Grensoverschrijdende betalingen verlopen steeds vaker via kanalen met hogere compliance-risico’s voor buitenlandse banken, terwijl snelle beperkingen, gedeeltelijk bevroren reserves en groeiende voorzichtigheid bij Aziatische banken het moeilijk maken om grote bedragen snel en veilig te verplaatsen.

Onder deze omstandigheden wordt ruilhandel de eenvoudigste praktische oplossing, omdat het direct ruilen van grondstoffen voor auto’s, machines of industriële benodigdheden de geldstromen omzeilt waarop sancties gericht zijn en vertrouwt op activa die Rusland nog onder controle heeft. Ruilhandel helpt Rusland ook om handelsrelaties te behouden die het onder normale betalingsvoorwaarden waarschijnlijk zou verliezen, omdat partners grondstoffen kunnen accepteren zonder roebels te hanteren of risicovolle valutaoverdrachten te navigeren. Door te vertrouwen op goederen-voor-goederenuitwisselingen als laatste redmiddel, kunnen Russische bedrijven cruciale import blijven uitvoeren, zelfs wanneer het financiële systeem eromheen te beperkt wordt voor conventionele transacties.

Over het geheel genomen kan de terugkeer van Rusland naar ruilhandel het best worden gezien als een reactie op de toenemende druk op zijn belangrijkste bron van harde valuta-inkomsten, in plaats van als een innovatieve vorm van economische veerkracht. Naarmate de olie-inkomsten dalen en bruikbare dollars en euro’s moeilijker te verkrijgen zijn, wordt het land gedwongen handel via grondstoffen af te wikkelen in plaats van contant geld, ook al is ruilhandel trager, minder efficiënt en blootstelt aan sterkere partners. Deze verschuiving weerspiegelt een bredere terugtrekking uit het mondiale financiële systeem en een wending naar abstracte, laag-productieve ruilvormen die kosten verhogen en de onderhandelingspositie verzwakken. Als de huidige trends doorzetten, zal de buitenlandse handel van Rusland meer afhankelijk worden van ruilhandel en andere laag-zichtbare mechanismen, waardoor het moet vertrouwen op transacties die moeilijker te waarderen zijn, gevoeliger voor exploitatie en fundamenteel minder effectief dan de monetaire systemen die normaal in de internationale handel worden gebruikt.

‍