Vandaag komt het belangrijkste nieuws uit de Baltische regio.
Hier verstoort Rusland met toenemende precisie en reikwijdte het GPS-signaal langs de oostflank van Europa, en treft daarbij niet alleen militaire systemen, maar ook de civiele luchtvaart en maritieme verkeersstromen. Ondanks NAVO-beveiligingsmaatregelen worden vluchten omgeleid of geannuleerd, en raakt de zeevaart steeds meer ontregeld. Meerdere overheden waarschuwen nu dat een groot ongeluk slechts een kwestie van tijd is—maar dat zou precies kunnen zijn waar Rusland op uit is.

Russische GPS-storingen zijn inmiddels een constant gegeven in de Baltische regio, Noord-Polen, Zuid-Finland en delen van Duitsland.

Burgervliegtuigen die boven deze gebieden vliegen, worden regelmatig gedwongen over te schakelen op noodsystemen. In ernstigere gevallen moeten landingen worden afgebroken of vluchten worden omgeleid, waarbij Finnair al meer dan een maand lang alle vluchten naar Estland heeft geannuleerd omwille van de veiligheid. De storingen zijn herleid tot militaire installaties in Kaliningrad, waaronder de Okunevo-antenne en stoorzenders zoals de Borisoglebsk-2 en Murmansk-BN, die ook in Oekraïne worden ingezet.


Het gevaarlijkste aspect van deze operaties is hun onvoorspelbaarheid; piloten kunnen midden in de vlucht plotseling hun satellietnavigatie verliezen, wat het risico verhoogt op noodlandingen, uitval van instrumenten bij nadering of zelfs botsingen in de lucht bij slecht zicht of druk luchtruim. Hoewel de NAVO snel een back-upsysteem genaamd R-mode heeft ontwikkeld, dat vliegtuigen en schepen met grondsignalen navigeert zonder GPS, stellen Baltische en Duitse functionarissen dat zelfs dit systeem mogelijk niet betrouwbaar genoeg is om een crash te voorkomen.


Ook op zee nemen de verstoringen toe. Schepen verliezen hun positienauwkeurigheid in de Baltische Zee nabij Kaliningrad, wat extra druk legt op zowel civiele scheepvaart als militaire bevoorrading.

Als een commercieel vliegtuig of passagiersveerboot zou verongelukken door Russische GPS-storingen, zou dat niet worden gezien als een ongeluk, maar als een opzettelijke escalatie—iets waarvoor de NAVO Moskou al jaren waarschuwt. Een dergelijk incident zou een reactie van de NAVO vereisen en een keten van gebeurtenissen in gang zetten die de confrontatie ver buiten elektronische oorlogsvoering zou kunnen duwen.

De eerste stap zou waarschijnlijk bestaan uit indirecte druk: een onmiddellijke toename van militaire steun aan Oekraïne, inclusief wapensystemen die tot nu toe in reserve zijn gehouden, gecombineerd met een hernieuwde inspanning om de Westerse defensieproductie op te schalen, en mogelijk zelfs actieve hulp bij het neerschieten van Russische vliegtuigen, raketten en drones die Oekraïens luchtruim binnenvliegen.

Maar als honderden burgers zouden omkomen bij een crash door GPS-storing, zou de NAVO een directere aanpak kunnen kiezen, en de stoorzenders in Kaliningrad doelbewust uitschakelen. Dit zou kunnen via cyberaanvallen of geheime sabotageoperaties tegen de elektronische oorlogvoeringseenheden. In het ergste geval zouden NAVO-landen afzonderlijk militaire actie kunnen ondernemen om de Russische GPS-dreiging uit te schakelen. Deze maatregelen zijn nu nog onwaarschijnlijk, maar niet langer puur theoretisch—Rusland opereert dicht bij de grens, en elk incident brengt de regio dichter bij een omslagpunt.

Maar dat is precies wat Moskou wil. Deze GPS-verstoringen, hybride aanvallen en sabotageacties zijn geen willekeurige pesterijen, maar maken deel uit van een bredere strategie die bedoeld is om de Baltische staten te provoceren tot de eerste aanval.

Als een land als Estland of Polen op eigen houtje zou handelen en preventief Russische systemen zou aanvallen, zou Moskou beweren dat het wordt aangevallen, het narratief omdraaien en Artikel 5 van de NAVO buiten spel zetten door het verdedigende karakter ervan te ondermijnen.

Die dubbelzinnigheid zou de NAVO-eenheid onder druk zetten, waardoor Rusland kleinere landen kan isoleren en één voor één kan aanpakken, terwijl grotere lidstaten aarzelen, onderhandelen of slechts beperkt reageren. Een beperkte aanval zou Rusland ook kunnen aanwenden als rechtvaardiging voor militaire escalatie, hulp uit Aziatische bondgenoten, of zelfs de inzet van tactische kernwapens volgens de Russische nucleaire doctrine, met het doel om anderen af te schrikken.


Het doel van het Kremlin is om de uiterste grenzen van de westerse tolerantie te testen zonder zelf de grens over te gaan, in de hoop dat iemand anders dat wel doet.

Al met al is Rusland niet alleen bezig met het verstoren van luchtruim of zeevaartroutes; het probeert zijn tegenstanders in een conflict te lokken dat door Moskou is gekozen. Deze GPS-storingen zijn onderdeel van een patroon: rek de regels op, zaai instabiliteit en wacht op een fout. Hoe succesvoller deze strategie wordt, hoe groter de kans dat zo’n fout uit de hand loopt. De Baltische staten weten dat ze worden uitgedaagd, maar ze weten ook wat er op het spel staat. Eén crash, één misstap—en de hybride oorlog verandert in iets wat veel moeilijker te beheersen is.

Opmerkingen