Vandaag komt het belangrijkste nieuws uit de Kaukasusregio.
Hier, nu de Verenigde Staten zich voorbereiden op ingrijpende secundaire sancties tegen Russische energie-exporten, haasten landen in de hele Kaukasus zich om hun afhankelijkheid van Moskou te beëindigen voordat ze zelf in de vuurlinie belanden. Wat ooit een stabiele invloedsfeer was, stort nu in, terwijl voormalige bondgenoten zich afkeren van Russische olie, decennialange energierelaties verbreken en Moskou een van zijn ernstigste strategische nederlagen sinds het begin van de oorlog in Oekraïne toebrengen.

Trump heeft aangegeven dat zijn oorspronkelijke termijn van 50 dagen voor Rusland om de oorlog te beëindigen mogelijk wordt verkort, met secundaire sancties die elk land treffen dat zaken blijft doen met Russische energie. Onlangs suggereerde hij echter, tijdens een ontmoeting met de Britse premier Keir Starmer, een veel korter venster van 10 tot 12 dagen om Moskou onder druk te zetten, aangezien inmiddels duidelijk is dat Rusland geen intentie heeft om de oorlog te stoppen. Dit betekent dat, als Trump zijn plannen doorzet, de VS niet alleen Russische exporten sanctioneren, maar ook elk land dat Russische olie, gas of mijnbouwproducten blijft kopen. Conceptwetgeving van Republikeinse congresleden stelt straffen voor tot wel 500 procent, en met meer dan 85% steun in de Amerikaanse Senaat staan landen die Russische exporten blijven kopen nu voor een harde keuze: banden verbreken of geconfronteerd worden met enorme sancties.

Voor veel post-Sovjetstaten leidt dit nu al tot een volledige heroverweging, vooral in Armenië, waar de koerswijziging al in volle gang is. De regering nationaliseert het elektriciteitsnet, haalt de controle weg bij een Russisch-Armeense oligarch die strafrechtelijk wordt onderzocht, en draagt het eigendom over aan een staatsagentschap. Tegelijkertijd is de Armeense minister van Infrastructuur directe gesprekken begonnen met Turkije om nieuwe energielinks te verkennen, zoals het uitbreiden van grensoverschrijdende elektriciteitslijnen, integratie in Turkse gastransitnetwerken en deelname aan regionale pijpleidingen zoals de Zuidelijke Gascorridor. Door dit akkoord door te zetten, zou Armenië niet alleen zijn laatste grote energierelaties met Rusland verbreken, maar ook een van Moskou’s weinige resterende landroutes naar Iran afsluiten. Kortom, Armenië verbrandt zijn bruggen en verbreekt de afhankelijkheid van Rusland, en zelfs als dit betekent dat het land afhankelijker wordt van Turkije, lijken functionarissen dat risico te verkiezen boven het verbonden blijven aan het lot van het Kremlin.

Azerbeidzjans strategie om banden te verbreken en Russische invloed te neutraliseren, vooral na recente Russische troepenverplaatsingen, dient als waarschuwing voor Bakoe. Azerbeidzjan investeert in duurzame vliegtuigbrandstof, waterstof en windcorridors, en positioneert zich als een internationaal groen energiecentrum door zich te verbinden met Europese klimaatbeleidsmaatregelen zoals Refuel-EU. Dit opent ook de deur naar instellingen zoals de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling, die al 80 procent van haar Kaspische investeringen naar Azerbeidzjan heeft gericht. Hoe dieper Azerbeidzjan zich in westerse energienetwerken verankert, hoe meer het informele veiligheidsgaranties verkrijgt, waardoor het voor Moskou moeilijker wordt om militaire dreigingen of grijze-zone-tactieken te gebruiken zonder bredere tegenreacties uit te lokken.

Gezamenlijk weerspiegelen de koerswijzigingen in Armenië en Azerbeidzjan niet slechts geïsoleerde nationale besluiten, maar een bredere ineenstorting van de Russische invloed in de regio, waar Moskou’s vroegere macht plaatsmaakt voor een nieuwe energieorde, gevormd door westerse infrastructuurprojecten.

Als Amerikaanse secundaire sancties van kracht worden, zullen de kosten van trouw blijven aan Rusland enorm stijgen: handelsbarrières, zwarte lijsten en economische gevolgen zullen zwaarder wegen dan de kortetermijnvoordelen van goedkope Russische olie- of gasdeals. Energieonafhankelijkheid is niet alleen een bescherming tegen deze risico’s, maar biedt ook toegang tot nieuwe financiering, langdurige handelscontracten en integratie in Europa’s gereguleerde energie- en klimaatnetwerken, waardoor deze landen een stabieler en groeigerichter alternatief krijgen voor Russische afhankelijkheid. Zelfs Armenië, ooit beschouwd als een van Rusland’s meest trouwe klanten, laat dat model nu volledig achter zich.

Al met al dwingen de dreigende sancties Russische regionale bondgenoten om te kiezen tussen loyaliteit en overleving, en de meeste keren zich nu al af. Secundaire sancties tegen Rusland raken niet alleen de inkomsten, maar ontmantelen ook diepgewortelde afhankelijkheden, ontnemen Moskou zijn hefboom en wissen Rusland’s relevantie als economische partner uit. Met Armenië dat richting Turkije draait en Azerbeidzjan dat zich in westerse groene-energiestructuren inbedt, stort het postsovjet-energienetwerk razendsnel in. En terwijl deze regeringen hun economieën herstructureren, krimpt Rusland’s rol in de regio van onmisbare partner tot wegwerpbare last.

Opmerkingen