Binnen de geheime missies van Yak-52-piloten die Russische Shaheds stoppen

Vandaag komen de belangrijkste updates uit de lucht boven Oekraïne.

Sinds medio 2024 heeft Oekraïne zich tot een onverwacht wapen gewend tegen de nachtelijke barrage van Russische kamikazedrones, in de vorm van de bescheiden Sovjet-era Yak-52. Piloten in deze lichte, wendbare vliegtuigen zijn begonnen met het neerhalen van drones, waardoor een relikwie uit de jaren 50 is getransformeerd tot een wanhopig maar effectief schild boven steden, waar elke neergestorte drone tientallen levens kan redden.

De Oekraïense luchtmacht heeft de Yak-52 nu officieel opgenomen in luchtverdedigingsmissies aan het front tegen de nachtelijke golven van Russische Shahed-drones, loiterende munitie en verkenningsdrones. Aanvankelijk geïnitieerd door individuele vrijwillige piloten in het zuiden, met name in de oblasts Kherson en Mykolaiv, kreeg de praktijk snel officiële goedkeuring en verspreidde zich naar reguliere eenheden van de luchtmacht en legerluchtvaart.

Tegen november 2025 opereerden Yak-52’s vanaf geïmproviseerde vooruitgeschoven startbanen door het hele land, met gedocumenteerde onderscheppingen van de Zwarte Zeekust tot Tsjernihiv in het noorden, waardoor een halve eeuw oude primaire trainer een routinematig onderdeel werd van Oekraïne’s gelaagde droneverdedigingsnetwerk.

Yak-52’s stijgen ’s nachts op bij waarschuwingen van 10 tot 15 minuten wanneer akoestische sensoren of mobiele radar inkomende Shaheds op lage hoogte detecteren. Vliegend met 80 tot 140 kilometer per uur, houdt de piloot het vliegtuig langzaam en laag terwijl de observator op de achterstoel met een schijnwerper of nachtzichtapparatuur de drone visueel volgt. De inzetmethoden variëren, waarbij de meeste bemanningen schieten met 7,62-geweren of 12-gauge shotguns geladen met zware hagel of flechette-patronen. Anderen rammen opzettelijk tragere verkennings-UAV’s met de propeller of vleugeltip. Na het neerhalen van het doel duikt de Yak onmiddellijk weg om puin en de explosie van de 40 tot 50 kilogram zware lading van de drone te vermijden.

De Yakovlev Yak-52 is een tweezitter monoplane aangedreven door een motor van 360 pk, waarmee een maximale snelheid van 285 kilometer per uur wordt bereikt. De kruissnelheid ligt tussen 190 en 220 kilometer per uur, maar de Yak-52 kan ook zo langzaam als 90 tot 100 kilometer per uur cirkelen met uitklappen van de flappen zonder te stallen.

Het uitstekende lage-snelheidsgedrag en de korte startafstand van 180 tot 250 meter op gras maken operaties vanaf kleine velden of bosopeningen slechts enkele minuten van de frontlijn mogelijk. Het tandem open-cockpitontwerp biedt de schutter op de achterstoel een onbelemmerd 360° zicht en perfecte zichtbaarheid om zwakke drone-navigatielichten tegen de hemel te volgen.

Het lege gewicht bedraagt slechts 1.035 kilogram en het kleine brandstofverbruik van slechts 70 tot 90 liter per uur maakt patrouilles van 3 tot 4 uur mogelijk op interne tanks alleen. Deze kenmerken van extreme wendbaarheid bij dronensnelheden, minimale logistieke voetafdruk en het menselijke oog gekoppeld aan een geweer maken de Yak-52 uniek geschikt voor laagvliegende of korteafstandsonderscheidingen die moderne luchtverdedigingsraketten en straaljagers economisch of veilig niet kunnen uitvoeren.

Tegen november 2025 hebben Oekraïense Yak-52-bemanningen publiekelijk ten minste 18 tot 20 Shahed- en verkenningsdrones bevestigd neergeschoten, met onofficiële tellingen van eenheden aan het front die suggereren dat het werkelijke aantal sinds het begin van de operaties meer dan 40 bedraagt. Elke succesvolle onderschepping kost Oekraïne ongeveer 300 tot 600 dollar aan brandstof en munitie, tegenover 20.000 tot 2 miljoen dollar per raket die normaal wordt ingezet.

De tactiek blijkt bijzonder effectief in zuidelijke en kustsectoren waar drones laag en voorspelbaar vliegen, vaak met een dodelijkheid van 70 tot 90% op nachten dat Yaks in de lucht zijn. Schaalbaarheid blijft echter beperkt met slechts enkele tientallen vliegklare Yak-52’s in Oekraïne, nachtelijke visuele onderscheppingen zijn afhankelijk van het weer en verliezen benadrukken het menselijke risico. Het is echter een opmerkelijk kosteneffectieve tijdelijke oplossing, maar kan middelgrote SAM’s niet vervangen tegen massale hoogvliegende aanvallen.

Al met al onthult de transformatie van de Yak-52 van verouderde trainer tot actieve drone-killer Oekraïne’s beheersing van extreme asymmetrische oorlogsvoering, waarbij een 30.000 dollar kostende zuigerrelikwie wordt omgevormd tot een krachtvermenigvuldiger die Rusland de kosten-voordeel uit goedkope Shaheds ontneemt. Deze lowtech onderscheppingslaag heeft al honderden miljoenen dollars aan zeldzame raketten bespaard en, belangrijker nog, talloze levens van burgers beschermd in regio’s die anders weerloos zouden zijn tegen lage-en-trage dreigingen. Het toont een eenvoudige realiteit van het slagveld: wanneer één kant geavanceerde technologie mist, kan improvisatie zelfs verouderde platforms omvormen tot functionele aanvalsmiddelen. In een strijd die nu wordt gedreven door drones, constante verkenning en uitputting, is de Yak-52 een voorbeeld geworden van hoe high-end systemen kunnen worden uitgedaagd door een tegenstander die bereid is elk beschikbaar luchtvaartuig om te zetten in een gevechtsinstrument.