Vandaag komt het grootste nieuws uit de Russische Federatie.
De Russische olie-inkomsten storten sneller in dan verwacht, met meer dan een derde die verdampt is door dalende wereldenergieprijzen en verscherpte sancties. Als reactie heeft het Kremlin zijn toevlucht genomen tot offshore cryptoprojecten als laatste redmiddel om financieel overeind te blijven — een ongebruikelijk en veelzeggend teken van hoe instabiel de financiële positie van Rusland is geworden.

De olie-inkomsten van Rusland zijn in juni met bijna 30 procent gedaald vergeleken met dezelfde maand vorig jaar, en brachten net geen 5,4 miljard dollar op, met in totaal een daling van een derde van de olie- en gasinkomsten. Deze scherpe terugval is het gevolg van dalende olieprijzen, het krimpende marktaandeel van Rusland en afnemende exporten doordat routes van de schaduwvloot steeds meer worden verstoord.

Deze cijfers zijn niet slechts technisch van aard; ze onthullen de ineenstorting van een inkomstenstroom die ooit bijna de helft van de Russische nationale begroting financierde. Als petro-staat, afhankelijk van de export van olie en gas, heeft Rusland jarenlang deze middelen gebruikt om alles te financieren — van sociale uitkeringen tot militaire aankopen. Onder oorlogsomstandigheden, met stijgende kosten en toenemende sancties, kan de federale begroting van Rusland deze verliezen niet lang opvangen.


Het jaarlijkse begrotingstekort wordt nu geschat op meer dan 2,5 procent van het Russische bbp, wat neerkomt op ongeveer 45 miljard dollar. Om dit gat te dichten, teert Moskou in op reserves en verhoogt het de binnenlandse leningen, maar deze maatregelen zijn niet houdbaar op de lange termijn. Tenzij er vervangende inkomsten worden gevonden, zal Rusland zijn vermogen verliezen om zowel intensieve operaties in Oekraïne vol te houden als het binnenlands bestuur draaiende te houden.


Als compensatie hebben de Russische autoriteiten een cryptoproject gelanceerd om inkomsten te genereren en sancties te omzeilen. De cryptocurrency A7A5, gecreëerd in Kirgizië, zou worden gesteund door Promsvyazbank, Rusland’s belangrijkste defensiebank, en Ilan Shor, een voortvluchtige oligarch bekend van de miljardendiefstal in Moldavië. Het systeem genereert inkomsten door het verkopen van tokens, het heffen van transactiekosten en het stimuleren van gebruikersactiviteit. Het bootst een functionerend betalingsnetwerk na, waardoor het Kremlin waarde kan onttrekken aan gebruikers of gecontroleerde tussenpersonen.


Daarnaast helpt het bij het omzeilen van sancties door te verbergen wie geld verzendt en ontvangt. Crypto-wallets vereisen geen geverifieerde identiteit en betalingen kunnen worden omgeleid via anonieme kanalen buiten het internationale SWIFT-betalingssysteem. Dit biedt Russische entiteiten een manier om verboden goederen te verkrijgen of buitenlandse actoren te betalen zonder dat Westerse toezichthouders dit doorhebben.


Hoewel al meer dan 9 miljard dollar aan transacties is gemeld, is het waarschijnlijk dat het grootste deel daarvan kunstmatig wordt opgeblazen door geld heen en weer te schuiven tussen rekeningen van dezelfde persoon om zo schijnbaar echt gebruik te simuleren en de indruk van populariteit en schaal te wekken.

Zelfs als het platform functioneert, schiet het tekort om Rusland’s noden te dekken. Eén enkele cryptocurrency kan de tientallen miljarden dollars aan verloren olie- en gasinkomsten dit jaar niet vervangen, noch kan het de betrouwbaarheid van formele handelsroutes evenaren. Om daadwerkelijk een verschil te maken, zou Rusland een veel hogere gebruiksgraad nodig hebben én handelspartners die bereid zijn deze valuta op grote schaal te accepteren — en dat alles zonder juridische gevolgen van Westerse toezichthouders, die nu extra alert zijn op verdachte cryptotransacties. Zonder toegang tot stabiele markten en zonder onderliggende waarde om zijn koers te waarborgen, blijft het project marginaal in economische zin en politiek gezien een doelwit voor aanvullende sancties.

Tenzij Rusland deze cryptocurrency drastisch uitbreidt of meerdere parallelle netwerken opzet om geld wit te wassen en te verplaatsen — gericht op samenwerking met onderwereldorganisaties — zal het slechts een hulpmiddel aan de rand blijven, geen reddingslijn. In wezen zou Rusland dan functioneren als bankier voor wapenhandelaars, criminele netwerken en terroristische groeperingen die al gewend zijn om geld via ontraceerbare systemen te verplaatsen.

Dat zou de geldstroom op korte termijn op gang kunnen houden, maar het duwt Rusland nog verder in de rol van internationale paria, zelfs bij zijn overgebleven bondgenoten.

Samengevat weerspiegelt Rusland’s vlucht naar cryptocurrency eerder improvisatie en wanhoop dan strategie. Het begrotingsgat dat is ontstaan door de instorting van olie-inkomsten is te groot om met een cryptoproject te vullen, en hoewel creatief, is het meer bedoeld voor ontduiking dan voor duurzame veerkracht. Tenzij Moskou een echte vervanger vindt voor zijn vroegere energie-inkomsten, zal de druk zich verspreiden — niet alleen op het slagveld in Oekraïne, maar over de hele Russische oorlogseconomie. Wat we hier zien, is geen nieuw financieel model, maar een staat die probeert het licht aan te houden met middelen die zijn ontworpen voor zwart geld en smokkel, niet voor stabiliteit.

Opmerkingen