Dlaczego czołgi-żółwie pokazują upadek tradycyjnej filozofii pancerza

Dziś przyjrzymy się nowym wydarzeniom z Ukrainy.

Coraz większa obecność dronów na polu walki jako środek przeciwdziałania pojazdom opancerzonym doprowadziła do powstania innowacyjnych projektów ochrony pancerza. Co więcej, tanie drony wymuszają całkowite przeprojektowanie filozofii pojazdów opancerzonych.

Po wprowadzeniu klatek mających przeciwdziałać ukraińskim dronom, rosyjskie pojazdy opancerzone stopniowo przekształcały się w coraz bardziej ekstremalne konstrukcje, starając się zmniejszyć wskaźnik katastrofalnych strat.

Najbardziej uderzającym symbolem tej transformacji jest tzw. czołg-żółw, przypominający bardziej mobilny bunkier niż nowoczesny pojazd bojowy. Czołgi są owinięte warstwami spawanych blach stalowych, klatek i kopuł z siatki, które całkowicie zasłaniają wieżę, ograniczając możliwość obracania działa i znacznie je spowalniając. W tym sensie czołg-żółw odzwierciedla filozoficzny upadek starego ideału opancerzenia, który już nie koncentruje się na zadaniu pierwszego ciosu, lecz po prostu na dłuższym przetrwaniu.

Pojawiają się także inne, nowsze konstrukcje, takie jak zamontowane pręty w stylu jeża, mające na celu uwięzienie nadlatującego drona lub wywołanie przedwczesnej eksplozji. Nowe projekty ochronne stosuje się nie tylko w czołgach, ale niemal w każdym pojeździe rozmieszczonym w zasięgu ataku dronów, takim jak pojazdy zaopatrzeniowe i transportery opancerzone.

Po stawieniu czoła tym samym zagrożeniom dronowym, Ukraińcy również zaczęli przyjmować klatki i innowacyjne rozwiązania, często działając szybciej dzięki zespołom napraw polowych, wolontariuszom-inżynierom i operatorom dronów współpracującym przy modyfikacjach pojazdów niemal codziennie. Te modyfikacje są testowane w różnych formach i dostosowywane do różnych pojazdów, takich jak transportery opancerzone, czołgi i bojowe wozy piechoty. Wyposażenie dostarczone przez Zachód jest również przerabiane, aby odpowiadało nowemu polu walki na Ukrainie, co widać na przykładzie czołgu Abrams i BWP Bradley dostarczonych przez USA.

Innym przykładem jest niedawno dostarczony przez Włochy Centauro B1, kołowy niszczyciel czołgów lub bojowy pojazd wsparcia ogniowego, wyposażony przez Ukraińców w ulepszony pancerz i ochronę siatkową. Stopniowo każdy pojazd opancerzony jest przeprojektowywany i rozmieszczany w inny sposób, aby dłużej przetrwać zagrożenie ze strony tańszych dronów. Jednak te prowizoryczne rozwiązania jedynie uwidaczniają głębszy problem, jakim jest fakt, że tradycyjne koncepcje opancerzenia przestały się sprawdzać, i jesteśmy świadkami przejścia do nowej filozofii pojazdów opancerzonych.

Przez dekady projektanci kierowali się trójkątem opartym na sile ognia, ochronie i mobilności, tworząc czołgi zdolne przetrwać ostrzał artyleryjski, niszczyć inne czołgi i poruszać się wystarczająco szybko, aby wykorzystać przełamania.

Jednak drony zaburzyły tę równowagę, niszcząc pojazdy opancerzone z góry z chirurgiczną precyzją, niezależnie od ilości stali na płycie czołowej, zmuszając do odejścia od grubości pancerza w kierunku sieciowej zdolności przetrwania.

Przyszłe pojazdy będą prawdopodobnie modularne, polegając na czujnikach, zestawach walki elektronicznej i koordynacji z przyjaznymi dronami w celu ochrony, wykrywania i neutralizowania zagrożeń, zamiast próbować przebić się przez pancerz. Oznacza to, że czołgi i pojazdy piechoty będą prawdopodobnie funkcjonować jako połączone węzły w szerszym cyfrowym ekosystemie, dzieląc się informacjami z zwiadowcami UAV, używając wabików do dezorientacji operatorów i nieustannie się przemieszczając, aby uniknąć wykrycia.

Projektowanie koncentruje się teraz na zwinności, świadomości sytuacyjnej i zarządzaniu sygnaturą jako części procesu pozyskiwania pojazdów. Ponadto na całym świecie inwestuje się w 2025 roku około 38,3 miliarda dolarów w rozwój pakietów systemów przeciwdronowych, łączących zagłuszacze elektroniczne, czujniki i systemy obrony krótkiego zasięgu. Wiele nowoczesnych systemów aktywnej ochrony twierdzi teraz, że potrafi wykrywać małe drony, które następnie mogą być neutralizowane przy użyciu obrony powietrznej krótkiego zasięgu lub amunicji wybuchowej pierwotnie przeznaczonej przeciwko piechocie.

Nowe konstrukcje powinny również unikać pojedynczych punktów awarii, które mogłyby być precyzyjnie atakowane przez drony, na przykład poprzez dodanie wzmocnionej optyki, wysuwanych czujników i integrację nadmiarowości w projektach opancerzenia.

Ogólnie rzecz biorąc, rozwój opancerzenia na Ukrainie nie dotyczy jedynie napraw polowych czy improwizowanych klatek, lecz reprezentuje wczesny etap całkowitej redefinicji celów wojny pancernej. Choć czołg-żółw i podobne konstrukcje mogą wyglądać absurdalnie, symbolizują desperacką pomysłowość w erze, w której drony rządzą niebem, a 360-stopniowa lekka ochrona ma większe znaczenie niż grubość przedniego pancerza. Pojazdy opancerzone wciąż będą miały swoje miejsce, lecz muszą być projektowane i łączone z najlepszymi systemami przeciwdronowymi, działać w ścisłej koordynacji i dostosowywać się do nowej rzeczywistości.