Hoe F-16’s Het Tij In De Oekraïense Lucht Keren

Onlangs lanceerde Rusland 355 Shahed-drones en negen kruisraketten in één enkele nacht – de grootste luchtaanval sinds het begin van de oorlog. Dit is niet langer een verkenningstactiek. Het is een allesomvattende poging om de Oekraïense luchtverdediging te overweldigen puur door het volume.

Het doel voor Oekraïne is om dagelijkse golven van drones en raketten te onderscheppen zonder te vertrouwen op dure, grondgebonden systemen. Hoewel Oekraïne met succes NASAMS, IRIS-T en andere onderscheppers heeft ingezet, gaan deze gepaard met dure raketten en een beperkte voorraad. Oekraïne beschikt ook over mobiele luchtverdedigingsteams, vrachtwagens en boten uitgerust met automatische kanonnen, die enige flexibiliteit bieden. Maar hun dekking is beperkt en ze kunnen het tempo van snelle, laagvliegende drones niet bijhouden.

De F-16 biedt een veelzijdiger alternatief: een luchtplatform dat snel, herhaaldelijk en over een groot geografisch gebied bedreigingen kan uitschakelen.

De reden waarom Oekraïne zijn onderscheppingstactiek aanpast, is dat de Russische dronecampagne is gebaseerd op uitputting. De Shahed-drone kost tussen de 20.000 en 50.000 Amerikaanse dollar per stuk. Volgens de Oekraïense verkenningscommandant Jaroslavsky zou Rusland binnenkort tot 500 Shahed-drones per dag kunnen produceren. In hun recente massale aanvalscampagne heeft Rusland volgens Oekraïense functionarissen al tot 355 drones in één nacht gelanceerd. Deze drones zijn niet alleen bedoeld om te vernietigen, ze zijn ontworpen om uit te putten. Elke keer dat Oekraïne een raket van enkele honderdduizenden dollars afvuurt op een drone van 30.000 dollar, verschuift het evenwicht verder in Russisch voordeel. Oekraïne wil die logica omdraaien en ervoor zorgen dat het onderscheppen van drones goedkoper wordt dan hun productie.

Om dit doel te bereiken, integreert Oekraïne F-16’s in routinematige dronepatrouilles. Nederland heeft inmiddels alle 24 beloofde toestellen geleverd. Deze jets worden niet ingezet voor luchtoverwicht, maar om drones te onderscheppen met kanonvuur of AIM-9M Sidewinder-raketten – oudere systemen die nog steeds effectief zijn. Met een geschatte kostprijs van ongeveer 4.000 dollar per vlieguur, inclusief brandstof, wapens en onderhoud, kan het neerschieten van een Shahed-drones minder dan 10.000 dollar kosten.

Even belangrijk is dat elk toestel een patrouilleradius tot 500 kilometer kan dekken – ver buiten het bereik van mobiele luchtafweervrachtwagens of vaste raketsystemen.

Het resultaat is een duurzamer luchtverdedigingsmodel. F-16’s vangen de massale Shahed-aanvallen op, waardoor geavanceerde onderscheppers behouden blijven voor raketten of bemande vliegtuigen. Ze verlichten de druk op mobiele teams en stellen Oekraïne in staat luchtverdediging uit te breiden buiten dichtbevolkte stedelijke gebieden. Oekraïne onderhoudt al een gelaagd luchtverdedigingsnetwerk, maar de F-16 voegt daar een uiterst kosteneffectieve luchtlaag aan toe die het vermogen versterkt om flexibel te reageren op verschillende dreigingen.

De rol van de F-16 in de Oekraïense luchtverdediging wordt nog belangrijker, aangezien nieuwe varianten van Russische Shahed-drones nu sneller dan 200 kilometer per uur vliegen, bestand zijn tegen GPS-storingen en 90-kilogram ladingen dragen met gevormde ladingskoppen, fragmentatie- of thermobarische ladingen. Sommige zouden zelfs in een duikvlucht op doelen afstormen met snelheden boven de 400 kilometer per uur. Deze verbeteringen maken ze moeilijker te onderscheppen, maar ook duurder en minder geschikt om weg te gooien.

F-16’s zijn veel beter in staat om deze snellere en dodelijkere Russische drones neer te halen dan grondgebonden kanon- of raketsystemen.

Om Oekraïne’s groeiende onderscheppingscapaciteit tegen te werken, kan Rusland proberen bredere vluchtcorridors te gebruiken, de elektronische storingsinspanningen op te voeren of F-16-luchtmachtbases aan te vallen. Maar geen van deze opties is goedkoop. Storingen vereisen gespecialiseerde apparatuur en veel energie, en het aanvallen van vliegvelden die door het Westen geleverde jets huisvesten is makkelijker gezegd dan gedaan, aangezien Oekraïne zich volledig bewust is van de noodzaak om deze onschatbare middelen te beschermen. Dankzij het patrouillebereik van de F-16 garandeert het verspreiden van drones niet langer een doorbraak. Voor elke aanpassing die Rusland maakt, stijgt de kostprijs van hun aanvallen.

Al met al heeft de komst van de F-16’s Oekraïne’s luchtverdediging getransformeerd van een strijd om herbevoorrading in een strategie van uithoudingsvermogen. Deze gevechtsvliegtuigen veranderen het luchtoverwicht niet door hun aantal, maar ze veranderen wel de voorwaarden van het gevecht. Door de kostprijs per onderschepping te verlagen en Rusland te dwingen tot duurdere aanvallen, behoudt Oekraïne het kostenvoordeel in de lucht. Nu Rusland zijn inspanningen blijft richten op een uitputtingsoorlog, waarin middelen schaars zijn en tijd de beter georganiseerde partij begunstigt, is deze verschuiving zowel strategisch als economisch van aard.

‍