.svg){kind=small}
Onlangs kwam Rusland’s belangrijkste luchtmachtbasis in Syrië onder bedreiging op een manier die eerder niet werd verwacht. Wat normaal als een lokaal veiligheidsincident zou worden afgedaan, heeft in plaats daarvan de kwetsbaarheid van de Russische militaire aanwezigheid blootgelegd en diepere vragen opgeworpen over haar toekomstige rol in een Syrië na Assad.
De Russische luchtmachtbasis Khmeimim in het westen van Syrië werd onlangs aangevallen toen verschillende militanten over het hek van de perimeter klommen en een aanval van dichtbij uitvoerden op een van de buitenste wachtposten. Gewapend met granaten en handvuurwapens raakten zij verwikkeld in een kort maar dodelijk vuurgevecht met Russische militairen. Twee Russische soldaten kwamen om het leven en meerdere anderen raakten gewond, voordat de aanvallers geneutraliseerd werden. De lichamen van de aanvallers werden later opgeëist door lokale facties die losjes gelieerd zijn aan Hay’at Tahrir al-Sham, een paramilitaire groep in Syrië die ook bekendstaat als HTS. De groep ontkende echter enige verantwoordelijkheid voor de aanval. Toch suggereert het niveau van coördinatie, gecombineerd met sluipschuttersgeweren en granaten, dat dit geen spontane actie was.
Russische systemen voor elektronische oorlogsvoering werden ingezet en meerdere vliegtuigen stegen op om het gebied opnieuw te beveiligen.
De luchtmachtbasis Khmeimim is een van Rusland’s meest strategische militaire bezittingen buiten haar eigen grenzen. Gelegen nabij de haven van Tartus, stelt het Rusland in staat om vitaal luchtruim boven de Middellandse Zee te controleren, pro-Russische eenheden te bevoorraden en militaire invloed uit te oefenen in het gehele Midden-Oosten. Samen met de marinebasis in Tartus dient Khmeimim als belangrijk lanceerpunt voor Russische operaties in Syrië en Noord-Afrika.
Het doel voor Rusland is om toegang tot deze militaire faciliteiten te behouden in een Syrië na Assad. Het verliezen van de bases zou een grote tegenslag zijn voor de regionale invloed van Moskou en haar positie verzwakken in sleutelgebieden zoals de Rode Zee en het oostelijk Middellandse Zeegebied. Echter, de gesprekken tussen Rusland en Syrië over de toekomst van Khmeimim en Tartus zijn vastgelopen. Nadat Assad naar Rusland vluchtte, eiste Syrië’s interim-president, Ahmed al-Sharaa – die de coalitie leidde die Assad verdreef – diens uitlevering in ruil voor het toestaan van Russische troepen om hun bases te behouden.
Rusland weigerde, en sindsdien liggen de onderhandelingen stil. Ahmed al-Sharaa verklaart publiekelijk dat hij bereid is Rusland toe te staan zijn aanwezigheid te behouden, maar alleen als dat in Syrië’s belang is. Moskou’s weigering om Assad uit te leveren wordt echter gezien als een rode lijn. In reactie daarop hebben Russische officieren op Khmeimim Syrische burgers zelfs de toegang tot de omliggende controleposten en bevoorradingszones ontzegd, wat de spanningen met lokale autoriteiten heeft vergroot.
Intern kampt de nieuwe Syrische regering met haar eigen uitdagingen. Ahmed al-Sharaa heeft bevolen dat alle gewapende groepen zich moeten ontbinden of integreren in het nieuw gevormde Syrische leger. Hij streeft naar gecentraliseerde militaire en politieke controle, in de hoop een nieuwe post-conflictversnippering te voorkomen. Toch blijft er verzet bestaan. Veel groepen – vooral die eerder verbonden waren met Hay’at Tahrir al-Sham of buitenlandse strijders – negeren het bevel. De aanvallers op Khmeimim zouden afkomstig zijn uit een van die niet-aangesloten groepen. Het is onduidelijk of al-Sharaa de aanval heeft bevolen, getolereerd, of er eenvoudigweg niet in is geslaagd deze te voorkomen.
Wat wel duidelijk is, is dat het gefragmenteerde karakter van militante groeperingen, waarvan sommigen nog altijd bewapend en autonoom opereren, een serieus risico vormt voor de nieuwe Syrische regering. Rusland onbeperkt laten blijven, zou ertoe kunnen leiden dat Moskou het land van binnenuit destabiliseert of afscheidingsregio’s steunt als haar invloed wordt geweigerd.
Analisten stellen dat Rusland mogelijk zal proberen haar invloed te behouden door militaire zones direct onder controle te houden of bevriende milities in sleutelgebieden te steunen. Er zijn aanwijzingen dat Rusland zich momenteel opstelt om toekomstige Alawitische afscheidingsambities aan de kust te steunen, waar veel Alawieten – historisch loyaal aan Assad – nog steeds invloed hebben. Rusland bouwt daar in stilte banden op, en biedt oude pro-Assad-groepen bescherming tegen vergelding door de nieuwe Syrische regering. Deze nieuwe regering is gekant tegen een langdurige Russische aanwezigheid als die het land geen voordeel oplevert, en Moskou zou haar betrokkenheid kunnen opdrijven om haar belangen te beschermen, waardoor incidenten zoals de aanval op luchtmachtbasis Khmeimim politiek explosief kunnen worden.
Alles bij elkaar is de aanval op Khmeimim niet zomaar een lokaal veiligheidsincident; het zou wel eens een voorbode kunnen zijn van iets veel groters. Rusland’s inzet van informele militaire netwerken en vage deals met lokale actoren maakt haar positie in Syrië instabieler en moeilijker te verdedigen. De nieuwe Syrische leiding probeert de controle te heroveren, maar moet zich nu afvragen of Rusland een stabiliserende partner is of een langetermijnbedreiging. De toekomst van Rusland’s militaire aanwezigheid in Syrië zal niet alleen worden bepaald door diplomatie, maar ook door druk uit te oefenen in welke vorm dan ook.
.jpg)
Opmerkingen